Në një intervistë për portalin politiko.mk, Ljubisha Nikollovski, analist politik, flet për zgjedhjen e Talat Xhaferit si kryeministër teknik, sfidat dhe mundësitë që e presin Maqedoninë e Veriut në rrugën e saj të eurintegrimit, dhe rolin e partive politike në pjekurinë e një shoqërie multietnike dhe multikonfesionale. Nikollovski vlerëson se zgjedhja e një kryeministri shqiptar është një dëshmi se shoqëria maqedonase po ecën përpara në procesin e transformimit social, dhe se përkatësia etnike nuk duhet të jetë një pengesë për të kryer funksionet e larta publike me sukses. Ai gjithashtu komenton mbi trendin botëror të demokratizimit të shoqërive, dhe thotë se Maqedonia ka specifikat e saj, por edhe disa elementë kufizues që duhet të kapërcehen.
-Maqedonia e pavarur ka kaluar nëpër shumë faza të zhvillimit të saj, por një nga karakteristikat kryesore të jetës politike është barra e çështjeve ndëretnike, të cilat në masë të madhe janë tejkaluar pas tre dekadash. A po piqemi si shoqëri që tashmë mund të zgjedhë dhe të “tolerojë” një kryeministër të parë me kombësi shqiptare?
-Çështja e pjekurisë së një shoqërie multietnike dhe multikonfesionale është detyrë dhe obligim i të gjithë qytetarëve, por mbi të gjitha i partive politike që duhet të jenë udhëheqëse të ndryshimeve shoqërore. Fatmirësisht, ndonjëherë vetë qytetarët ecin më shpejt në transformimin shoqëror se sa partitë, prandaj ka pasur situata deri më tani kur shqiptarët kanë votuar për president maqedonas, por edhe maqedonasit kanë votuar për një kandidat shqiptar. Por kjo nuk është e tëra. Në të gjitha qeveritë e deritanishme, një numër i konsiderueshëm i shqiptarëve kanë qenë në poste të larta dhe kanë kryer detyrat e tyre në mënyrë më të ndërgjegjshme.
E reja është se për herë të parë një shqiptar do të qëndrojë në krye të pushtetit ekzekutiv. Kjo është dëshmi se ndoshta përmes turbulencave dhe gërshetimeve shoqëria ecën përpara nga viti në vit.
– Talat Xhaferi, sikur ka qenë i destinuar të thyente disa tabu, ishte i pari shqiptar si kryetar i Kuvendit, e tani edhe kryeministër. Si e shihni këtë zgjidhje kadrovike të BDI-së?
-Duket se në BDI kanë gjetur zgjidhjen më të përshtatshme për pozitën e kryeministrit teknik, pozitë që është përgjegjëse për realizimin me sukses të zgjedhjeve, detyrë që do të varet shumë nga respektimi i ligjeve, diçka që për Talat Xhaferin si legalist nuk do të paraqesë ndonjë problem. Pavarësisht se VMRO-DPMNE e kundërshton zgjedhjen e tij, Talat Xhaferi ka menaxhuar me sukses punën e Kuvendit, duke arritur të menaxhojë pozitat kundërshtitë politike pa shkaktuar trazira të mëdha shoqërore. Është e pritshme që kështu të jetë derisa ai të jetë në krye të kësaj Qeverie, e cila po ashtu është krijuar dhe është përbërë nga forca kundërshtare politike.
-Shumëkush e sheh simbolikë në emërimin e kryeministrit të parë shqiptar, a është rastësi që ai vjen në kohën kur kreu i qeverisë britanike është një jo-anglez me rrënjë etnike, dhe paraardhësi i tij gjithashtu nuk kishte rrënjë “të pastra”, edhe në Mal të Zi kështu…Trend, rastësi apo ndryshim cilësor në shoqëritë moderne? Si duhet ta shikojmë ne në Maqedoni “Obamën maqedonas”?
-Talat Xhaferi nuk mund të krahasohet me ish-presidentin amerikan Obama për arsyen e thjeshtë se nuk është kandidat për president të vendit dhe nuk besoj se do të donte një krahasim të tillë. Kjo nuk do të thotë se nuk do të ndodhë në të ardhmen. Por mund të pajtohem se trendi botëror i demokratizimit të shoqërive është në rritje. Në rrethana botërore, kjo mund të ketë ndodhur edhe më herët duke pasur parasysh faktin se këto janë kryesisht shoqëri civile ku integrimi i individëve nga bashkësitë e ndryshme etnike nuk kalon përmes anëtarësimit në një parti etnike, por përmes angazhimit dhe cilësisë së tyre personale. Ne në Maqedoni kemi specifikat tona, të cilat nga njëra anë na vendosin edhe përpara vendeve të tjera, por ka edhe disa elementë kufizues për të cilët ende duhet të punojmë për t’i kapërcyer, dhe ky është të kuptuarit se përparimi individual mund të arrihet, vetëm nëpërmjet të drejtave kolektive në karrierë.
– A po humb diçka Maqedonia me një kryeministër shqiptar? Sa mund të ndikojë ai në besnikërinë dhe kohezivitetin në shoqëri? A po bëhemi një “vend normal” ku përkatësia etnike e bartësve të posteve publike është e parëndësishme dhe do të shikojmë suksesin apo dështimin e tyre në punën e tyre?
Maqedonia nuk humb asgjë as me kryeministër shqiptar, as me president shqiptar, as me ndonjë funksion tjetër shoqëror e politik. Përkatësia etnike është e parëndësishme nëse është një person që e bën punën e tij me sukses. Poste të tilla të larta publike, si kryeministër apo president, janë në vetvete të tilla që anashkalojnë përkatësinë etnike, sepse janë poste që kanë para vetes interesin e të gjithë qytetarëve dhe të shtetit në tërësi. Thjesht, në atë pozicion nuk mund të kujdeseni më vetëm për të drejtat kolektive të komunitetit të cilit i përkasim. Mbetet përgjegjësi e partisë. Pikërisht për këtë, presidenti ose kryeministri mund të hyjnë në përplasje me partinë e tij, nëse prej andej i bëjnë presion për diçka që nuk duhet ta bëjë, për të favorizuar grupe të caktuara etnike. Nga atje, nëse duam të tregojmë se jemi vërtet “një shoqëri për të gjithë”, duhet t’i hapim dyert për të gjithë ata që e duan Maqedoninë dhe popullin e tyre. Në këtë mënyrë, përgjegjësinë do ta mbajë personi në atë pozicion dhe jo dikush tjetër të cilit mund t’i vini në dukje gjithmonë se ai nuk po bën mjaftueshëm për të gjithë. Por duhet pasur parasysh se posti i kryeministrit apo presidentit shqiptar nuk duhet t’i rezervohet vetëm dikujt që i përket një partie të shqiptarëve, por mund të jetë për çdo shqiptar tjetër.
